Project “Gegoten Lood”

Dag 1

11 oktober 2010

Project Gegoten Lood krijgt vliegende start

De werkplaats die Ingrid Rollema's atelier was is voor Gegoten Lood omgetoverd tot een theater van leven en dood. We zien 1417 schimmen van de doden uit Gaza zweven tussen hemel en aarde. Het Gaza strandhotel, dat platgebombardeerd werd nog vóór het open kon gaan. En de luguber schitterende rode stip in het vizier van een gevechtspiloot, op het punt om veronderstelde terroristen in Bagdad onder vuur te nemen. "Look at those dead bastards", "Nice". In de lucht hangt een raket. Voorts staan er drie immense tronen van piepschuim, maar niemand zit erop. Waarvoor zijn zij het metafoor? De holheid van de macht? De onzichtbaarheid van God? Het onwennige publiek loopt vol spanning heen en weer tussen Ingrid's creatie van het leven tussen hemel en aarde. Over dat leven zal nu ook nog gesproken worden, en wat staat ons te wachten?

De kunstenares Ingrid Rollema neemt plaats onder de 1417 schimmen en vertelt dat ze hen met dit project wilde laten terugkeren naar de aarde. Hoe ze op televisie keek door het vizier van de gevechtspiloot en de woorden "Look at those dead bastards", "Nice" hoorde uitspreken. Ze ging gelijk op zoek naar een werkplaats, vond binnen drie uur het atelier in de Saturnusstraat en ging aan de slag met Gegoten Lood. Ze verkocht haar auto om het project te financieren.

"Ethiek", zegt Ingrid, "lijkt alleen van toepassing te zijn op mijn eigen groep, en niet op de anderen". Het zien van materie brengt gedachten voort, ideeën, maar "anderen moeten ze maar uitvoeren". Activisten, dat zijn mensen die wèl de schouders eronder zetten. Dan, over Hamlet, "hij was eigenlijk ook een klootzak die niet in actie kwam". "Gegoten Lood" kan de geschiedenis van je eigen toekomst zijn.

Ludo de Brabander, wetenschapper, activist en publicist: Volgens de conflictbarometer zou het aantal conflicten op de wereld zijn afgenomen, er zijn er "nog maar" acht, maar, houdt de Brabander ons voor: "er zijn veel vergeten conflicten, onder andere veroorzaakt door armoede en sociale kloof, en we doen er weinig aan om er iets aan te veranderen". Hij vertelt over de NAVO-top a.s. november, die een nieuw strategisch concept zal bespreken waarin alles tot het domein van defensie wordt gerekend. Interventies horen tot defensie, de conventionele en nucleaire militaire wereld wordt gedefinieerd in het kader van "dreigingen". Waar het om draait is het verdedigen van de oude rijken, de orde van de pijpleidingen. Internationale relaties worden ingegeven door "belangen". De rol van de VN wordt uitgehold. Mensenrechten en Internationaal Recht worden ervaren als hinderpalen voor het internationale beleid. Een voorbeeld is Israel. "Israel is ons vliegdekschip in de barbarij". Het zgn Vredesproces is een opgelegde deal.Obama zal altijd Israel verdedigen. De EU is nog erger, want het EU beleid is overgoten met niet meer dan een sausje van internationaal recht. De Brabander: "Maar je kan niet zomaar met militaire arrogantie een land binnenvallen, het gaat om de soevereiniteit van een volk!" En dan, het thema van gegoten Lood oppakkend: "Toch is de wereld maakbaar. De VS en de EU zijn niet almachtig. We bewegen naar een multipolaire wereld. En wij burgers, laten wij dit allemaal maar gaan? Politiek is niet het monopoplie van de regerende klasse. Er zijn kleine overwinningen te behalen. Zoals het verbod op clusterwapens, het massale protest tegen de invasie van Irak. Internationale solidariteit is broodnodig, het is vaak het enige dat een volk hoop geeft. Dit zegt ook de Palestijnse slogan: "To resist is to exist!".

Stef Aupers, cultuursocioloog, neemt plaats voor het vizier van de gevechtspiloot. Hij doet onderzoek naar "Games", zijn er  parallellen met oorlog? Hoe zit met de moraal, het moreel bewustzijn wanneer je al gamend iemand neerschiet? Aupers: "Moraal is situationeel, en komt tot bloei in face to face interacties, waarbij je verantwoordelijkheid kunt nemen voor de ander. Bij afwezigheid van face to face contact verdwijnt dit". Afstand is van levensbelang voor het leger, evenals bureaucratie. De Holocaust kon slagen dank zij bureaucratisering van de oorlog, het is niet meer duidelijk waar je verantwoordelijk voor bent. Eichmann was een echte bureaucraat die ervoor zorgde dat de treinen reden. Hannah Arend zei: "Het kwaad is het normale". Terug naar de games: die maken jongeren niet slechter of a-socialer. "Bonding" kan het resultaat zijn van samen gamen. Er is geen directe relatie tussen games en geweld. Misschien houdt het schieten tijdens gamen iemand wel af van agressie in het echte leven. Toch worden games wel ingezet in het leger, en als training gebruikt in reactiesnelheid. Het leger recruteert sterke gamers: Come and shoot here! Leidt gamen er misschien toe dat gevechtspiloten sneller tot schieten komen? En gevechtssituaties stereotyperen?

Peter Depelchin en het Marsyas Collectief spelen tot slot "Djahilia", een compositie die een buitenaardse sfeer oproept en waarin het publiek als slotakkoord wordt uitgenodigd te participeren  als gehoorzame schimmen in een van bovenaf gedicteerd spel.

Een avond met een rijk aanbod voor oog en oor, en veel stof tot nadenken.

Geschreven door Sonja Zimmermann

Foto’s Robin Lutz en Karin van der Heijden